We zijn weer twee weken in Gambia geweest. Het was zoals elke keer geweldig.  ‘Be happy in The Gambia’ schreeuwen deze kinderen. En kijk naar de baby die mee doet in de feestvreugde.

Ik hou de baby heel westers voorzichtig vast, maar dat is ongewoon voor dit meiske. Alle kindertjes houden van haar en lopen met haar te slepen, ze vindt het best.

Andere kinderen vinden het ook geweldig om opgetild te worden. Terwijl ik met dit meisje op m’n arm sta, trekt een ander aan m’n shirt…’ik ook. ik ook’.

Met dit meisje ben ik even ‘vriendinnetjes-for-ever’. Wil iemand weten hoe geluk er uitziet, nou zo………..

In de zeventiende eeuw werd er in Holland vooral geschilderd voor de kooplieden. Zij lieten zich portretteren en kochten de mooiste werken Maar ook de gewone man, bakkers, slagers, kocht kunst. Het was de Gouden Eeuw voor de schilderkunst.

De Oranjes, de stadhouders, die eigenlijk koning wilden zijn in de tijd van de Republiek, deden ook mee aan kunst kopen. Ze waren niet de mecenassen, zoals in omringende landen. Maar hun paleizen werden ook gevuld met prachtige werken. Geen melkmeisjes of burgelijke scènes natuurlijk, maar verheerlijking van hun ‘grootsheid’ met antieke thema’s

En mooi was dat wel, zoals dit schilderij van Caesar van Everdingen “Vier muzen en Pegasus op de Parnassus” (+/- 1650).

De originele grootte van dit schilderij is 230 x 340 cm en geschilderd voor de Oranjezaal van Huis te Bosch. Dit schilderij met vier van de negen muzen en het vliegend paard Pegasus is slechts een onderdeel van de totale beschildering van de zaal. Frederik Hendrik (1584-1647) wordt hier op een bijzonder manier vereerd en verheerlijkt.

Een gezellig familietafreel, dit schilderij van Jan Steen. De mensen in de zeventiende eeuw wisten wel beter, dit schilderij loopt over van wellust en onkuisheid. In een tijd waarin niet zoveel mensen echt goed konden lezen werden met dit soort schilderijen verhalen verteld. Dit schilderij loopt over van symboliek.

Het deurtje van het vogelkooitje staat open, de heer des huizes had nog een afspraakje. En om bij de vogels, die een sexuele bijbetekenis hadden,  te blijven, die rooie papegaai duidt alleen al om zijn kleur op onzedelijkheid.

En dat leuke kooikershondje dan op de voorgrond, een deugdzaam dier? Oh nee, katten en honden en dan in het bijzonder het kooikershondje, staan voor onkuisheid.

Krijgen alleen de dieren de schuld? Nee hoor. Tegenwoordig zou een jongen een pijp laten roken ook afgekeurd worden, maar dan omdat roken nu taboe is voor onze zo overdreven gekoesterde gezondheid. Pijproken toen stond symbool voor het hebben van gemeenschap of mooier uitgedrukt ‘vleselijke conversatie’.

De wijn, de druiven, de schelpen van oesters en mosselen maken het verhaal dat we hier te maken hebben met wellust en onkuisheid compleet.

Voor wie verder wil genieten van deze interessante zeventiende eeuwse symboliek verwijs ik graag naar ‘De luit in de schilderkunst’ .  Een website waarop 17 schilderijen en hun sexuele symboliek worden besproken.

Op bezoek in Rijksmuseum Twenthe was ik onder de indruk van dit eenvoudige houten beeldje. Het stelt Anna, de moeder van Maria voor, met diezelfde Maria en Jezus op haar schoot. Anna te Drieën worden zulke voorstelingen genoemd. Dit beeldje is van een onbekende kunstenaar uit Westfalen en is gemaakt in het eerste kwart van de veertiende eeuw.

Anna komt in de bijbel niet voor. Maar in de middeleeuwen wordt zij vereerd als heilige, ze is immers de moeder van Maria en de grootmoeder van Jezus.

Er zijn vele Anna te Drieën beelden en voorstellingen de meeste zijn veel meer uitgewerkt dan dit simpele beeldje, die zijn allemaal ook mooi, maar dit is mijn favoriet.

niet meer af – niets anders over
en de weer’ld was niet bedorven – en de wereld zou er
niet slecht mee af zijn
storven – zouden sterven

Ook in de Gouden Eeuw hadden mensen een band met hun huisdieren. Het bovenstaande gedichtje maakte de bekende dichter Constantijn Huygens op 25 oktober 1628 in zijn buitenplaats Hofwijck te Voorburg op zijn overleden hondje Gekkie.

Op veel schilderijen uit die tijd zie je hondjes, bijna nooit in de hoofdrol, maar terloops, ze zijn er. Ze staan, zitten , liggen ergens, maar ze horen er altijd bij. Net zoals dit kleintje op het schilderij Biddende spinster (+/- 1645) van de Leidse schilder Gerrit Dou (1613 – 1675).

In 1650 schildert Gerrit Dou dit hondje nogmaals. En dan wordt het een subliem meesterwerk van deze fijnschilder. Het bosje hout, de Keulse pot, het muiltje zijn allemaal mooi, heel mooi. Maar het hondje is echt, aaibaar. Kijk eens naar dat net open waakzame oogje. En dat allemaal op 16.5 x 21.6 cm.

Lange tijd was dit juweeltje spoorloos. In 2005 kwam het ineens bij Christie’s op de veiling . Het echtpaar van Eijk – de Mol van Otterloo heeft het nu in bezit.

Een foto op internet is mooi, veel mooier is om even neus aan neus te staan met dit heerlijke hondje. Dat kan nog tot en met 30 januari 2011 in het Mauritshuis te Den Haag op de tentoonstelling ‘Made in Holland’